Ord og uttrykk om pensjon

A

Aldersgrense

Aldersgrensa følgjer den stillinga du er tilsett i, og er det tidspunktet du må slutte i stillinga.

Alderspensjon

Alderspensjon er ein pensjon som blir betalt ut frå ein avtalt alder.

Alleårsregelen

Grunnprinsippet er at alderspensjonen frå folketrygda skal tenast gjennom heile det yrkesaktive livet ditt. Den blir berekna frå fyrste krone du tener frå du er 17 år til du blir 75 år.

Arbeidsavklaringspengar

Arbeidsavklaringspengar (AAP) er ei yting frå NAV som skal sikre inntekt i periodar ein på grunn av sjukdom eller skade har behov for hjelp frå NAV for å kome i arbeid.

Avtalefesta pensjon (AFP)

I offentleg sektor er AFP ei tariffesta førtidspensjonsordning som gir moglegheit til å gå av med heil eller delvis pensjon i tida mellom fylte 62 og 67 år.

B

Barnepensjon

Barnepensjon er ein pensjon som blir betalt ut til barn under 20 år dersom ein av foreldra døyr og forelderen er medlem hos Statens pensjonskasse. Dersom eit barn mister begge foreldra, og begge er medlem hos oss, har barnet rett til barnepensjon...

Barnetillegg

Dersom du som pensjonist forsørgjer barn under 18 år, kan du ha krav på tillegg i pensjonsutbetalinga.

Basispensjon

Basispensjon dannar grunnlaget for berekning av alderspensjonen frå folketrygda.

Besteårsregelen

Besteårsregelen er den gamle oppteningsmodellen i folketrygda, der pensjonen blir berekna ut frå dei 20 åra du har hatt høgast løn. Besteårsregelen skal gradvis fasast ut, men gjeld framleis for nokre årskull.

Bruttopensjon

Bruttopensjon er pensjon berekna på bakgrunn av medlemskapet i SPK før eventuell samordning med folketrygda og andre samordningspliktige ytingar.

C

D

Delingstal

Både alderspensjon i folketrygda og alderspensjon i Statens pensjonskasse skal levealdersjusterast. Det betyr at pensjonen din skal fordelast på den mengda år årskullet ditter forventa å leve. Dersom du tener opp alderspensjonen i folketrygda ett...

E

Etterlatnepensjon

Etterlatnepensjon er ein pensjon som blir betalt ut dersom ein medlem døyr.

Etteroppgjer for AFP

Kvart år når skattelikninga ligg føre, reknar vi ut eit etteroppgjer. Det betyr at vi kontrollerer om du har fått riktig utbetalt AFP det aktuelle året.

Etteroppgjer for uførepensjon

Med innføring av nytt regelverk for uførepensjon frå 1.1.2015 skal vi etter lova gjennomføre eit etteroppgjer.

F

Folketrygda

Folketrygda er ei støtteordning for personar som bor eller jobbar i Noreg - eller som tidlegare har bodd eller jobba i Noreg.

Forholdstal

Pensjonen din skal fordelast på den mengda år årskullet ditt blir forventa å leve. Det betyr at størrelsen på pensjonen din blir påverka av kor gammal du er når du vel å ta ut pensjon, og kor gammal det blir forventa at årskullet ditt blir i...

G

Garantipensjon

Garantipensjon er ei garantert minste alderspensjonsyting frå folketrygda som blir gitt til dei som har lav eller inga opptening til inntektspensjon. Mer om garantipensjon på www.nav.no .

Garantitillegg

Er du fødd til og med 1958 har du ein såkalla individuell garanti. Det betyr at du kan få det som blir kalla eit garantitillegg for å sikre ein samla alderspensjon frå folketrygda og Statens pensjonskasse på 66 prosent av pensjonsgrunnlaget. Meir ...

Grunnbeløp

Grunnbeløpet i folketrygda, som vi ofte kallar G, blir justert ein gong i året og er 99 858 kroner per 01.05.2019.

Grunnpensjon

Storleiken på grunnpensjonen frå folketrygda er avhengig av sivilstand og kor lenge du har vore medlem i folketrygda.

H

I

Individuell garanti

Medlemer av offentlege tenestepensjonsordningar, som er fødde i 1958 eller før, er sikra at dei får 66 prosent av pensjonsgrunnlaget når dei fyller 67 år. For å få 66 prosent av pensjonsgrunnlaget, må du ha full oppteningstid, 30 år.

Inntekt

Med inntekt meiner vi pensjonsgivande inntekt i folketrygda.

Inntektsevne

Med inntektsevne meiner vi evna til å utføre inntektsgivande arbeid. Uttrykket blir brukt når vi skal berekne uføregrad ved uførepensjon.

Inntektsgrense

Inntektsgrensen er den årlige inntekten du kan ha før uførepensjonen blir redusert.

J

K

L

Levealdersjustering

Pensjonen du har tent opp skal fordelast på den mengda år årskullet ditt blir forventa å leve. Dette blir kalla levealdersjustering. Så lenge levealderen aukar, må kvart årskull jobbe lenger enn det førre for å oppnå same pensjon.

M

Minstegrense

Minstegrensa for rett til medlemskap i Statens pensjonskasse er 20 prosent. Dersom ein arbeider i 19,99 prosent stilling kjem ein under minstegrensa og blir ikkje medlem hos oss.

N

Nedgang i lønn

Dersom du har gått ned til eit lågare lønnsnivå i løpet av den tida du vore medlem i Statens pensjonskasse, kan dette påverke storleiken på alderspensjonen din.

Nøytralt uttak i folketrygden

Nøytralt uttak betyr at totalsummen du får utbetalt i pensjon, blir den samme, uavhengig av om du pensjonerer deg når du er 62 eller 75 år.

O

Obligatorisk tenestepensjon (OTP)

Det er ei tenestepensjonsordning som bedrifter er pålagd å ha, og som oppfyller lovbestemte minstekrav. Obligatorisk tenestepensjon blei innført i 2006. Det er forskjell på offentleg og privat tenestepensjon.

Oppsett pensjon

Dersom du tidlegare har vore medlem hos oss, kan du ha tent opp pensjonsrettar til ein framtidig pensjon. Desse kallar vi ein oppsett pensjon. Det blir stilt krav om minst 3 års oppteningstid.

Oppteningstid

Den tida du har vore medlem i Statens pensjonskasse blir kalla oppteningstid. Dette vil normalt seie den tida du har jobba i ei statleg stilling og har betalt pensjonsinnskot. Permisjonar i samsvar med med permisjonsavtalen gir deg også...

Overføringsavtalen

Har du vore medlem av fleire offentlege tenestepensjonsordningar, vil den norske overføringsavtalen sikre at dei ulike periodane blir slått saman.

P

Pensjonistlønn

Alderspensjonistar kan bli engasjerte i staten eller skuleverket på pensjonistlønn. Då blir som hovudregel ikkje alderspensjonen hos oss redusert.

Pensjonsalder

Pensjonsalder er det tidspunktet du tidlegast kan gå av med alderspensjon.

Pensjonsgrunnlag

Pensjonsgrunnlaget er den arbeidsinntekta det er trekt pensjonsinnskot av og som pensjonen skal bli berekna ut frå.

Pensjonsplan

Ein pensjonsplan er ein avtale mellom arbeidsgivar og arbeidstakar om korleis pensjon skal tenast opp.

Pensjonstillegg/særtillegg

Har du hatt låg eller inga opptening av tilleggspensjon i folketrygda, får du også pensjonstillegg eller særtillegg.

Permisjon

Medlemmer i Statens pensjonskasse kan få permisjonar etter permisjonsavtalen. Det inneber at de held fram med å tene opp pensjonsrettar medan de er i permisjon.

Q

R

Regulering av pensjon

Pensjonsrettane dine blir regulerte kvart år slik at dei opprettheld verdien over tid. Reguleringen tar utgangspunkt i eit snitt av løns- og prisveksten i samfunnet.

Regulering av pensjonsgrunnlag

Pensjonsgrunnlag blir regulert i samsvar med den vanlege lønsveksten.

S

Særaldersgrense

Nokre stillingar har lågare aldersgrense enn 70 år. Det kallar vi særaldersgrense.

Samordning

Pensjonen frå Statens pensjonskasse og andre offentlege tenestepensjonsordningar skal samordnast med ytingar frå folketrygda. Samordningslova regulerer fordelinga av utbetalinga av pensjon frå folketrygda og offentlege tenestepensjonsordningar.

Samordning med grunnpensjon

Vi reduserer tenestepensjonen din frå Statens pensjonskasse med eit samordningsfrådrag på inntil75 prosent av [%folketrygdens grunnbeløp%] (1 G). Vi vil redusere samordningsfrådraget dersom du har mindre enn full opptening har jobba deltid tek u...

Samordning med pensjonstillegg/særtillegg

Vi reduserer tenestepensjonen din med eit samordningsfrådrag på inntil heile pensjonstillegget/særtillegget frå folketrygda.

Samordning med tilleggspensjon

Vi reduserer tenestepensjonen din med eit samordningsfrådrag på inntil heile tilleggspensjonen frå folketrygda.

Sikringsbestemmelsen

Regelen skal sikre at du ikkje taper på å ta ut pensjonen etter reguleringsdato for pensjonar.

Stillingsstorleik

Kor mykje heiltid og deltid du har jobba i yrkeskarrieren din, avgjer storleiken på pensjonsgrunnlaget ditt når du går av med pensjon.

T

Tenestepensjon - tenestepensjonsordning

Tenestepensjon er ei pensjonsordning som blir tent opp i arbeidsforholdet.

Tilleggspensjon

Storleiken på tilleggspensjonen frå folketrygda er avhengig av tidlegare arbeidsinntekt (pensjonsgivande inntekt) og antal år med arbeidsinntekt.

Toleransebeløp

Du kan ha inntekt ved siden av AFP, og du må oppgi kor mykje du rekner med å tene når du søker om AFP. Dersom det viser seg at den reelle arbeidsinntekta di vil avvike med meir enn 15 000 kroner per år frå den sannsynlege inntekta du har oppgitt, ...

U

Uførepensjon

Uførepensjon er ein type pensjon som blir betalt ut - etter særskilde vilkår - dersom eit medlem blir ufør.

V

Vartpengar

Vartpengar skal kompensere for inntekta du mister dersom du blir overtalig.

W

X

Y

Ytelsespensjon

Ytelsespensjon er en tjenestepensjon der pensjonen skal utgjøre en bestemt andel av sluttlønn.

Z

Æ

Ø

Å

Åttifemårsregelen

Du kan som hovudregel ta ut alderspensjon frå Statens pensjonskasse inntil tre år før aldersgrensa dersom summen av alderen din og oppteningstida di er minst 85 år.

}